"Шатахууны үнэ нэмэгдэнэ” хэмээн дуншсаар нэлээд хоногийг үдэж буй. 2015 оны сүүлчээр баруун, зүүн хязгаарт шатахууны үнэ бууруулж байсан нь онцгой албан татварыг тэглэж байсантай холбоотой байв. Түүнчлэн дэлхийн зах зээл дээр шатахууны үнэ буурч байгаа нь нөлөөлснийг албаны эх сурвалж хэлж байлаа. Тухайлбал, 2016 оны нэгдүгээр сарын 29-нд Brent маркийн газрын тосны үнэ www.marketwatch.com сайтад 33.74 ам.доллар байжээ. Харин өчигдрийн байдлаар энэ төрлийн газрын тосны үнэ 64.34 ам.долларт хүрсний тус цахим хуудаст тэмдэглэсэн байна.

Дэлхийн зах зээл дээр нефтийн үнэ өсөхтэй зэрэгцэн манай улсын шатахуун импортлогчид үнээ өсгөдөг. Харин үнэ буурах үед дагаж буух нь ховор. Өөрөөр хэлбэл, "Нефтийн үнэ дэлхийн зах зээл дээр өслөө, шатахууны онцгой албан татварыг нэмчихлээ” гэдэг шалтгаанаар үнэ өсгөхийг санаархаж буй гэх шүүмжлэл бий. Гэвч шатахуун импортлогчид үүнийг үгүйсгэж байна. Тодруулбал, 2015 онд дэлхийн зах зээл дээр нефтийн үнэ буурахтай зэрэгцэн шатахууны үнийг 50 төгрөгөөр бууруулж байсан аж. Түүнээс ч илүү хэмжээгээр буулгах боломж байсан ч төрөөс шатахууны онцгой албан татварыг нэмж төсвийн орлогыг өсгөхийг чухалчилсныг импортлогчид ярьж байна. Мөн 2016 оноос нефтийн үнэ өссөөр /өчигдрийн байдлаар/ 30.6 ам.доллараар нэмэгджээ. Энэ хугацаанд шатахууны үнийг барьсаар ирсэн хэмээн нефтийн компанийнхан онцлов. Мэдээж ийнхүү үнэ өсч байх үед төрөөс нэг удаа онцгой татвараа бууруулах замаар шатахууны үнийн өсөлтийг бага хэмжээнд барьж байсныг албаны эх сурвалж хэллээ. Харин өнгөрсөн оны долдугаар са­раас үе шаттайгаар хоёр ч удаа шатахууны онц­гой албан татварыг нэмэг­дүүлсэн нь өнөөгийн нөх­цөл байдалд хүргэсэн хэ­мээн импортлогчид тайлбарлав.

Хэдийгээр 30 хоногийн нөөцтэй хэмээн хэдхэн хоногийн өмнө салбарын яамнаас мэдээлж байсан ч компаниуд хязгаарлалт хийж эхэлсэн. Ингэхдээ хомсдол үүсч байгаа мэтээр хүмүүст ойлгуулсан нь төөрөгдүүлэх "заль” байж мэднэ хэмээн олон нийт хардаж байлаа. Энэ үеэр Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрын дарга Б.Лхагва "Сүүлийн үед шатахуун түгээх газрууд борлуулалтаа хязгаарлаж байгаа талаар иргэдийн санал хүсэлт ирж байна. Шатахууныг жижиглэнгээр борлуулдаг аж ахуйн нэгжүүд тарифаа өсгөх эрх байхгүй. Тиймээс зарим компанид хяналт шалгалт хийнэ” гэсэн юм. Түүнчлэн "Петровис Ойл” компанийн Марке­тин­гийн хэлтсийн захирал А.Бат­пүрэв "Одоогийн борлуулж байгаа шатахууны үнийн 76 хувь нь импортын үнэ, 23 хувь нь татвар, үлдсэн нэг хувьд нь компаниуд үйл ажиллагааны зардал, ашгаа багтаах ямар ч боломжгүй болж байна. Олон улсын зах зээл дээр үнэ буурахад дотоодын захад мэдрэмж байдаггүй нь манай үнийн зохицуулалттай холбоотой” гэв. Тэрээр үнэ өсөх болсон гол шалтгаан нь онцгой албан татварын нэмэгдэл гэдгийг онцолсон юм. Мэдээж дэлхийн зах зээл дээр борлуулж буй нефтийн үнэ болон манай улсын валютын ханш ч үүнд нөлөөлнө гэдгийг хэллээ. Шатахууны үнийг өсгөх, бууруулах эсэхийг үнийн зөвлөлийн хурлаар шийдвэрлэдэг ч нөхцөл байдал хүнд байгааг уламжилсаар атал ямар нэг арга хэмжээ авахгүй байгаа нь компаниудын алдагдлыг нэмэгдүүлж байгаа хэмээн тайлбарлав. Түүнчлэн  зөвлөлөөс өнгөрсөн сард алдагдлаа хүлээгээд ажиллахыг хүссэн байна. Ингээд оны төгсөлд үнийн зөвлөлийг хуралдуулахаар тов зарласан ч ирц бүрдээгүй шалтгаанаар хойшлуулсаар өнөөг хүрснийг импортлогчид ярив. "НИК” компанийн гүйцэтгэх захирал Н.Наранбат "Шатахууны онцгой албан татварын хэмжээ тонн тутамдаа 180-210 мянга болж нэмэгдлээ. Дэлхийн зах зээл дээрх үнэ 70 ам.долларт хүрч байна. Энэ нь шатахуун импортлогчдыг алдагдалд хүргэж байгааг хэлэх нь зүйтэй. Бид энэ асуудлыг өнгөрсөн оны аравдугаар сараас эхлэн холбогдох газарт нь тавьсан ч шийдэхгүй байна. Манай компани шатахууны төрлөөс хамаараад литр тутамдаа 250-350 төгрөгийн алдагдал хүлээж байна. Цаашид энэ хэмжээ томорно. Бид шатахуун татахын тулд ашигтай байх хэрэгтэй. Одоогоор өргөн хэрэглээний шатахууны үнийг нэмээгүй. Харин тансаг зэрэглэлийнхийг 100 гаруй төгрөгөөр өсгөсөн. Гэвч энэ нь алдагдлыг хаах хэмжээ биш” гэв. Хэдийгээр жижиглэнгийн үнийг өсгөхөөс аргагүй нөхцөл байдал үүссэн ч ард иргэдийн амьдралд ачаалал үүсгэхгүйгээр шийдэх арга замыг эрэлхийлэхийг төрөөс хүч байгаагаа тэд дуулгалаа. Импортлогчид төрөөс мөнгө нэхээгүй онцгой албан татварын нэмэгдлийг эргэж харахыг хүсч буй ажээ.

Одоо татварын асуудлаа эргэн харахгүйгээр муйхраар "Шатахууны үнийг битгий нэм” гээд суугаад байвал бүх компани борлуулалт хийх аргагүй болохын зэрэгцээ шатахууны хомсдол нүүрлэх вий гэх болгоомжлол байгааг энэ дашрамд дуулгая.